Giới thiệu

Wine là một lớp tương thích, giúp chạy các phần mềm Windows ở trên Linux.
Sau nhiều năm được phát triển, Wine hoạt động khá tốt với nhiều phần mềm trên Windows (ví dụ như Office, Zalo, và kha khá game).

Tuy nhiên, Wine có một vấn đề tương đối gây khó chịu, đó là Wine khởi động rất chậm trên một số máy tính. Đôi lúc Wine tốn 10-20s chỉ để mở notepad hoặc winecfg. Bài viết này sẽ trình bày nguyên nhân và cách để giải quyết vấn đề đó.

Giảm độ trễ của Wine

Lý do khiến Wine khởi động chậm là do các font chữ trên hệ thống (tham khảo Wine starts slowly due to font abundance và Wine startup time). Do đó, cách xử lý sẽ là che giấu font chữ trên hệ thống khỏi Wine. Việc này được thực hiện bằng cách tạo ra một file cài đặt phông chữ dành riêng cho Wine, và bắt các lệnh liên quan tới Wine sử dụng file này.

Các bước thực hiện:

1. Chuẩn bị một thư mục để lưu file
2. Tạo file font config
3. Tạo các script tương ứng với các file của Wine, nhưng dùng file config ở trên thay vì file config font của hệ thống
4. Cấu hình hệ thống để dùng các file script ở trên thay vì dùng file gốc của Wine

Chuẩn bị file config

Trước hết, chuẩn bị một thư mục trống để lưu trữ các file. Bài viết này sử dụng đường thư mục ~/Application/wine-override. Nếu không nói gì khác, các bước tiếp theo được thực hiện trong thư mục này.

Sau đó, ta cần tạo một file fonts.conf với nội dung như sau:

1
2
3
4
5
6
7
8

<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE fontconfig SYSTEM "fonts.dtd">
<!-- /etc/fonts/fonts.conf file to configure system font access -->
<fontconfig>
    <its:rules xmlns:its="http://www.w3.org/2005/11/its" version="1.0">
    <its:translateRule translate="no" selector="/fontconfig/*[not(self::description)]"/>
    </its:rules>
</fontconfig>

Tạo các script cho Wine

Để bắt Wine sử dụng file này, ta đặt biến môi trường FONTCONFIG_FILE cho các câu chương trình liên quan tới Wine. Việc đặt biến này được thực hiện trong một script thay thế Wine. Ví dụ, với lệnh wine, ta có script như sau:

1

FONTCONFIG_FILE=/path/to/fonts.conf /path/to/wine $@

Tuy nhiên, vì Wine có khá nhiều chương trình thực thi, ta tìm cách để sinh ra các script này thay vì viết thủ công từng file một. Ta tạo một file template.sh như sau:

1
2
3
4

WINE_BINARY_DIR=/opt/wine-staging/bin
COMMAND="$(basename $0)"
OVERRIDE_DIR="$(dirname $(realpath $0))"
FONTCONFIG_FILE="$OVERRIDE_DIR/fonts.conf" "$WINE_BINARY_DIR/$COMMAND" $@

Trong đó, WINE_BINARY_DIR là thư mục mà chứa các chương trình của WINE. Thư mục này sẽ có thể được tìm bằng lệnh:

1

dirname $(which wine)

Lưu ý: Các máy khác nhau sẽ cài Wine ở các vị trí khác nhau, do đó độc giả cần tự tìm thư mục cài đặt Wine trên máy mình và thay thế biến WINE_BINARY_DIR ở script trên.

Ta gắn quyền thực thi cho script trên bằng lệnh:

1

chmod 755 template.sh

Trong file trên, biến $0 là đường dẫn của file script. Vì trong hướng dẫn, file được để là template.sh và được đặt trong thư mục ~/Application/wine-override/, biến $0 có giá trị là ~/Application/wine-override/template.sh. Do đó, biến COMMAND sẽ chứa tên câu lệnh (template.sh), và biến OVERRIDE_DIR chứa đường dẫn tới thư mục.

1
2

# Câu lệnh ví dụ, đừng chạy
ln -s $(realpath template.sh) ~/.local/bin/wine

Giả sử ta symlink file template.sh tới ~/.local/bin/wine như trong câu lệnh trên thì $0 có giá trị ~/.local/bin/wine, COMMAND nhận giá trị wine, và $WINE_BINARY_DIR/$COMMAND sẽ trỏ tới chương trình thực thi wine nguyên gốc cài trên hệ thống. Vì ta sử dụng realpath, biến OVERRIDE_DIR vẫn trỏ tới thư mục chứa file fonts.conf và template.sh, và biến FONTCONFIG_FILE vẫn sẽ trỏ tới file fonts.conf mà ta chuẩn bị ở trên.

Do đó, ta chỉ cần symlink file template.sh này tới một file mà có tên trùng với các file thực thi của wine. Ta sẽ dùng một script khác để làm vậy:

 1
 2
 3
 4
 5
 6
 7
 8
 9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34

#!/bin/sh

PREFIX="$HOME/.local"
WINE_COMMANDS="msidb
msiexec
notepad
regedit
regsvr32
widl
wine
wine-preloader
wine64
wine64-preloader
wineboot
winebuild
winecfg
wineconsole
winecpp
winedbg
winedump
winefile
wineg++
winegcc
winemaker
winemine
winepath
wineserver
wmc
wrc"

for COMMAND in $WINE_COMMANDS; do
    echo "Installing $COMMAND to $PREFIX/bin/$COMMAND"
    ln -sf $(realpath template.sh) $PREFIX/bin/$COMMAND
done

Lưu script với tên links.sh. Sau đó, ta chạy script để tiến hành symlink các câu lệnh:

1
2

chmod 755 links.sh
./links.sh

Sau khi chạy xong, file template.sh sẽ được link vào các file như wine, winecfg, wineboot, … trong thư mục ~/.local/bin. Ta chỉ cần cấu hình để hệ thống dùng các file trong thư mục này.

Winetricks và các chương trình khác

Nếu sử dụng winetricks hay các chương trình hỗ trợ Wine khác, ta cũng cần tạo script cho các chương trình này. Ví dụ, với winetricks, ta tạo một script với tên winetricks và nội dung như sau:

1
2

BASE="$(dirname $(realpath $0))"
FONTCONFIG_FILE="$BASE/fonts.conf" /bin/winetricks $@

Trong đó /bin/winetricks là vị trí của chương trình winetricks thật. Sau đó, ta gán quyền thực thi và link nó như script template.sh:

1
2

chmod 755 winetricks
ln -s $(realpath winetricks) ~/.local/bin/winetricks

Cấu hình hệ thống

Mục đích của bước này là làm hệ thống ưu tiên các file trong ~/.local/bin. Ta đặt biến môi trường PATH bằng các thêm dòng sau vào các file như .bashrc, (.zshenv nếu dùng zsh), .profile, .xsessionrc:

1

export PATH="$HOME/.local/bin:$PATH"

Sau khi thêm xong, hãy thoát đăng nhập và đăng nhập lại (hoặc khởi động lại máy). Sau đó, chạy echo $PATH để kiểm tra xem biến PATH có chứa thư mục ~/.local/bin hay không. Ngoài ra, đường dẫn ~/.local/bin phải đứng trước các đường dẫn khác.

Ta cũng có thể kiểm tra bằng cách chạy which wine. Nếu cài đặt thành công thì đường dẫn trả ra sẽ là /home/<tên người dùng>/.local/bin/wine.

Thiết lập Wine và kiểm tra

Sau khi thực hiện xong tất cả bước trên, ta reset Wine bằng cách xóa thư mục WINE_PREFIX (thường là ~/.wine). Sau đó thiết lập lại Wine bằng lệnh wineboot:

1
2

rm ~/.wine -rf
wineboot -u

Sau khi lệnh trên chạy xong, ta có thể kiểm tra kết quả bằng cách mở Notepad (chạy wine notepad). Nếu thành công, Notepad sẽ mở rất nhanh chóng, và menu Edit > Font của Notepad sẽ chỉ bao gồm một số phông chữ cơ bản trên Windows.

Lưu ý: nếu vô tình chạy wine mà không giấu font hệ thống, wine sẽ lưu lại các font đó và lại bị chậm. Khi đó ta cần xóa thư mục ~/.wine và thiết lập lại Wine.

Liên kết tham khảo

• https://forum.winehq.org/viewtopic.php?t=23294
• https://askubuntu.com/questions/1237065/wine-starts-slowly-due-to-font-abundance
• https://gist.github.com/rmi1974/0a613d721851fef4cb6babd02d65a97c